«Κατά βάθος, βλέπετε, ο κόσμος φτιάχτηκε για να καταλήξει σε ένα ωραίο βιβλίο».
Όταν ο Μαλαρμέ είπε αυτή τη φράση, δεν μπορούσε να υποπτευθεί πως, σε λιγότερο από έναν αιώνα, η ποιητική του παρομοίωση θα είχε μεταβληθεί σε πραγματικότητα. Ο κόσμος έχει ήδη καταλήξει σε ένα βιβλίο, ένα βιβλίο απέραντο με δισεκατομμύρια αναγνώστες. Περιέχει οτιδήποτε δημιούργησε και δημιουργεί η ανθρωπότητα: κείμενα, εικόνες, ήχους – αλλά κυρίως, λόγο, γραπτό ψηφιακό λόγο. Το μέγιστο ποσοστό του Internet είναι λέξεις. Η παρομοίωση έγινε προφητεία.
Όταν ο Karl Popper χώριζε τον κόσμο σε τρία (Κόσμος Ι: των αντικειμένων στο χώρο, Κόσμος ΙΙ: ο υποκειμενικός, των σκέψεων και των βιωμάτων, Κόσμος ΙΙΙ: των δημιουργημάτων) δεν υποψιαζόταν ότι σε δύο δεκαετίες ο Κόσμος ΙΙΙ θα σελάγιζε πάνω από την ανθρωπότητα σαν δεύτερο σύμπαν με όλα αυτά που είχε περιγράψει ο φιλόσοφος: Επιστημονικές θεωρίες και ποιήματα, πίνακες ζωγραφικής και κοντσέρτα, ακόμα και ταπεινά χρηστικά εγχειρίδια, οδηγίες χρήσεως και χάρτες.
Αλλά το πιο ένδοξο πράγμα στο Internet είναι πως όλοι μπορούν να γράψουν σε αυτό το βιβλίο. Αντίθετα με τα μονόδρομα Μαζικά Μέσα (ακόμα και το βιβλίο είναι ένα από αυτά…) που μας μεταμορφώνουν σε δέκτες, στον Παγκόσμιο Ιστό ο καθένας μπορεί να είναι και πομπός. Έχει επέλθει μία νέα άνθιση του Λόγου, φυτρώνουν εκατοντάδες ατομικά έντυπα, εφημερίδες, βιβλία και περιοδικά. Παλιά κλασικά κείμενα διασταυρώνονται με καινούργια, ανατρεπτικά.
Οι δικτυωμένοι υπολογιστές είναι η μεγαλύτερη επανάσταση στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού – πιο σημαντική από την εφεύρεση της τυπογραφίας. Θα αλλάξουν (ήδη αλλάζουν) τον τρόπο που εργαζόμαστε, που επικοινωνούμε, που ζούμε. Ξέρω ότι πολλοί βλέπουν με δυσπιστία, ακόμα και με εχθρότητα αυτές τις αλλαγές. Αλλά ακόμα και αυτοί, δεν θα μπορούσαν να αρνηθούν την παρουσία του Νέου Δικτυακού Λόγου.
Y.Γ. Το κείμενο αυτό είναι μέρος από τον πρόλογο που έγραψα για το πρώτο Δικτυακό site του Ελληνικού Κέντρου Βιβλίου. Αναρτήθηκε το 1997. Αφιερώνεται στο περιοδικό «(δε)κατα» που κυκλοφορεί τεύχος για τον Ψηφιακό Λόγο χωρίς τη συμμετοχή του πρώτου και μόνου Έλληνα συγγραφέα με 13 χρόνια συνεχή παρουσία στο Internet.
